Đại dịch COVID-19 đã gây ra những thiệt hại nghiêm trọng trên phạm vi toàn cầu; nó không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn tác động đến kinh tế, gây ra tình trạng mất việc làm trên diện rộng và đe dọa sinh kế của hàng triệu người. Trong cuộc đấu tranh chống lại những tác động tiêu cực của bệnh dịch này, điều quan trọng là chúng ta phải xem xét và hiểu được cách thức dịch bệnh phát sinh để có thể thực hiện các biện pháp cần thiết nhằm giảm thiểu khả năng xuất hiện các đại dịch khác trong tương lai.

Người ta cho rằng COVID-19 khởi phát từ một chợ động vật sống ở Vũ Hán, Trung Quốc, do lây truyền từ động vật sang người. Đồng thời, điều kiện tại các chợ động vật sống như vậy được cho là cung cấp môi trường thuận lợi cho sự xuất hiện của các mầm bệnh mới lây truyền từ động vật sang người. Nhiều nhà nghiên cứu bệnh học và vi-rút học đã cảnh báo các cơ quan chức năng về những mối đe dọa đối với sức khỏe cộng đồng mà những điều kiện này có thể gây ra. Mặc dù đại dịch COVID-19 chắc chắn không phải là lần đầu tiên xảy ra trường hợp các bệnh truyền nhiễm có liên quan trực tiếp đến các hoạt động của con người mà trong đó động vật thuộc nhiều loài và nguồn gốc được đưa đến gần nhau và gần con người, nhưng quy mô và mức độ tàn phá của đại dịch này là chưa từng có. Điều này đặt ra câu hỏi tại sao các biện pháp không được thực hiện sớm hơn để giải quyết các rủi ro của loại hình buôn bán động vật này, trong khi các yếu tố nguy cơ lây truyền bệnh từ động vật sang người rõ ràng là rất cao.

Trong khi sự chú ý gần đây của công chúng và chính trị quốc tế tập trung vào việc buôn bán các loài động vật hoang dã, những rủi ro do nạn buôn bán thịt chó và mèo (DCMT), chủ yếu là bất hợp pháp và không được kiểm soát, vẫn tiếp tục bị bỏ qua. Đây là thực tế đang diễn ra, mặc dù đã có nhiều bằng chứng cho thấy nạn buôn bán không chỉ là một vấn đề gây tranh cãi mà còn là mối đe dọa thực sự đối với sức khỏe và phúc lợi của con người và động vật. Nạn buôn bán này tác động đến 30 triệu cá thể chó và mèo mỗi năm trên khắp châu Á, phần lớn trong số đó là thú hoang bị bắt trên đường phố hoặc thú cưng bị đánh cắp. Những động vật này thường bị đưa đến chợ để bán và giết mổ cùng với các loài động vật hoang dã. Tại các chợ và những nơi khác nói chung, hoạt động buôn bán này vi phạm các luật và quy định hiện hành về kiểm soát bệnh truyền nhiễm, vệ sinh, vận chuyển qua biên giới, trộm cắp và phúc lợi động vật.

Rất khó định lượng mức độ rủi ro thật sự của hoạt động buôn bán thịt chó và mèo gây ra cho cả sức khỏe cộng đồng và sức khỏe động vật do bản chất của hoạt động buôn bán, sự phụ thuộc của nó vào nguồn cung cấp động vật không rõ nguồn gốc và tình trạng sức khỏe, cũng như sự vận hành bất hợp pháp. Tuy nhiên, ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy hoạt động buôn bán này gây ra những rủi ro đáng kể đối với sức khỏe toàn cầu – ngoài những nguy cơ lây truyền bệnh từ động vật sang người được trực tiếp ghi nhận thông qua hoạt động buôn bán, chẳng hạn như bệnh dại và bệnh than. Rõ ràng các cá thể chó và mèo bị buôn bán chính là một ổ chứa tầm cỡ, dẫn đến sự xuất hiện và lây lan của các mầm bệnh truyền từ động vật sang người, bao gồm cả vi rút phát sinh trong quá trình điều trị bệnh cho động vật. Bất chấp cảnh báo của các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực sức khỏe con người và động vật, các tổ chức liên chính phủ và các nhà dịch tễ học, phần lớn các chợ và hoạt động buôn bán động vật trên khắp châu Á vẫn tiếp tục hoạt động công khai, cung cấp môi trường gần như giống hệt những môi trường được cho là nơi xuất hiện COVID-19, và tiềm ẩn nguy cơ khiến hàng triệu người bị phơi nhiễm với nhiều loại bệnh lây truyền từ động vật sang người mỗi ngày.

Hoạt động buôn bán động vật gây ảnh hưởng đến sức khỏe, phúc lợi và sự ổn định của quốc gia và quốc tế này không còn có thể bị bỏ qua hoặc phòng ngừa như một lựa chọn cá nhân hoặc mang tính văn hóa. Hiện tại chính là thời điểm  quan trọng để các quốc gia trên thế giới đưa ra và thực hiện các chính sách cấm nuôi, bắt, bán và giết mổ chó và mèo, nhằm giảm nguy cơ đại dịch trong tương lai và bảo vệ sức khỏe và phúc lợi của con người và động vật.

Đọc toàn bộ báo cáo tại đây:

Hàng triệu cá thể chó và mèo đang bị bắt, buôn bán và giết mổ để tiêu thụ hàng năm trên khắp châu Á; và đứng trước mối đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng mà những hoạt động buôn bán này gây ra, chính phủ các khu vực và quốc gia trên thế giới có trách nhiệm loại bỏ các nguồn bùng phát dịch bệnh trong khả năng của mình. Bất kỳ chính sách và quy định nào tiếp tục duy trì nạn buôn bán thịt chó và mèo không chỉ ngăn cản mọi nỗ lực loại trừ bệnh dại – do sự không tương thích giữa nạn buôn bán thịt chó và mèo và các chương trình loại trừ bệnh dại – mà còn tiềm ẩn nguy cơ lớn và khó lường đối với sức khỏe cộng đồng, có thể dẫn đến sự bùng phát trong tương lai cũng như những dịch bệnh động vật lây truyền sang con người.

Dựa trên các bằng chứng khoa học và các khuyến nghị của chuyên gia, chúng tôi kêu gọi chính phủ các nước trong toàn khu vực thực hiện các biện pháp phòng ngừa khẩn cấp bao gồm:

• Ban hành Luật hoặc Chỉ thị đầy đủ, r. ràng, nghiêm cấm tất cả các khâu của hoạt động buôn bán thịt chó và mèo, bao gồm buôn lậu, bán, giết mổ và tiêu thụ.
• Đảm bảo đóng cửa tất cả các chợ và cơ sở bán và/hoặc giết mổ chó và mèo sống.
• Ban hành các tuyên bố công khai về mối nguy hiểm đối với sức khỏe cộng đồng của hoạt động giết mổ và tiêu thụ chó và mèo.
• Thực hiện các biện pháp mạnh mẽ nhằm đảm bảo việc thực thi các luật, quy định và chỉ thị hiện hành để chấm dứt nạn buôn bán thịt chó và mèo.